Er zijn veel maatschappelijk-economische trends die impact hebben op de positie van verenigingen. Denk bijvoorbeeld aan ontwikkelingen als de terugtredende overheid, informalisering en de veranderende rol van instituties. Twee van de meest impactvolle ontwikkelingen zijn ongetwijfeld:
A De zogenaamde ‘zelforganisatie’: ondernemers, organisaties, burgers, patiënten, klanten zijn steeds beter in staat om binnen een zelfgekozen, spontane, en veelal digitale structuur, samen te werken om bijvoorbeeld kennis uit te wisselen, diensten aan te bieden, collectief voordeel te bereiken of invloed uit te oefenen. Soms komen deze structuren op het domein dat traditioneel toebehoort aan verenigingen.
B Een toenemende ‘verandersnelheid van verdienmodellen van leden’: als gevolg van technologische ontwikkelingen en ‘disruptives’, worden verdienmodellen van leden steeds korter houdbaar. Leden vragen aan hun verenigingen om hierop te anticiperen (tegen te houden, mogelijk te maken, te ondersteunen, et cetera).
In relatie tot deze twee ontwikkelingen wordt vaak gerefereerd aan het fenomeen ‘digitale platformen’. Zowel in het faciliteren van ontmoeting en samenwerking als in het collectief ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen, kunnen digitale platformen een belangrijke rol spelen.
Tool voor verenigen | In het eerste geval kun je denken aan het tijdelijk bijeenbrengen van leden rondom specifieke thema’s, daar waar de formele structuur van de vereniging (commissies, regiobesturen, et cetera) leidt tot vertraging en het weglekken van energie. Naast de gebruikelijke social media zijn er inmiddels diverse platformen die dit proces ondersteunen. Bekende voorbeelden zijn innocentive.com voor innovatievraagstukken en meer recentelijk partup.com voor het vormen van zelforganiserende netwerken.
In branche of sector | In het tweede geval zien we in de praktijk dat digitale platformen bestaande verdienmodellen veranderen en soms volledig vervangen. Steeds vaker nemen verenigingen hierin zelf het voortouw door platformen te ontwikkelen of te ondersteunen die als intermediair richting individuele consumenten, patiënten en burgers opereren. Het meest bekend en meest succesvolle voorbeeld hiervan is ongetwijfeld funda van NVM, maar recentelijk hebben bijvoorbeeld ook Horeca Nederland (bookdinners.nl) en Bovag (viabovag.nl) stappen op deze weg gezet. In het zorgdomein zien we het succes van ZorgkaartNederland.nl door de Patiëntenfederatie Nederland. Een voorbeeld uit de sport is kicksvoetbal.nl, mogelijk gemaakt door de KNVB, voor voetballers die wel willen spelen maar niet meer de tijd hebben om mee te draaien in de competitiediscipline van een club. Een recent onderzoek door Teun Gielen, Ferry Koster en Jos Smit van kenniscentrum ICOON naar digitale platformen laat zien wat deze platformen kenmerkt, van elkaar onderscheidt en hun succes bepaalt. In dit artikel vatten we de resultaten van het onderzoek samen. Welke waarde leveren platformen en aan wie? En we geven kort weer wat volgens het onderzoek bijdraagt aan het succes van platformen…
Ivan Pouwels is werkzaam bij Van Spaendonck Brancheadvies. Voor een volledige versie van het onderzoeksrapport verwijzen we naar http://www.kenniscentrumicoon.nl.
Bron: VM Magazine
